حدوداً ده سال پیش بود که یک هیئت منصفه لرد ملچت۱ را از اتهام تخریب عامدانه یک مزرعه تبرئه کرد. در این مزرعه که در نورفولک۲ واقع بود، محصولات تغییر یافته از لحاظ ساختار ژنتیکی۳ پرورش داده می شدند و لرد ملچت نیز یک نجیب زاده بریتانیائی بود که سرپرستی یک گروه صلح سبز را برعهده داشت. با آنکه پلیس لرد ملچت و ۲۷ فعال دیگر را حین ارتکاب جرم و در داخل مزرعه دستگیر کرده بود، هیات منصفه مایل نبود که حکم به محکومیت این افراد بدهد چراکه در آن زمان افکار عمومی به شدت تحت تاثیر بحثهای متعدد حول تهدیدات احتمالی از جانب مواد غذائی با ژنهای دستکاری شده بود.
هم اکنون و پس از گذشت ده سال هنوز شاهد اقدامات فعالان ضد دستکاری ژنتیک در زمینه مواد غذائی هستیم. برای مثال در ژانویه امسال تعدادی از این افراد یک مزرعه پرورش این محصولات را در تدکستر۴ یورکشایر شمالی۵ تخریب کردند. اما اینبار اگر این افراد دستگیر شوند، واکنشی که با آن روبرو خواهند شد، احتمالاً به مراتب سخت تر از گذشته است. علت آنستکه اگرچه بسیاری از بریتانیائی ها هنوز نظر مساعدی نسبت به مواد غذائی دستکاری شده از لحاظ ساختارهای ژنتیکی ندارند، ولیکن اپوزیسیون ضعیفی که فعالیتش در آن زمان به برائت لرد ملچت انجامید، اکنون بنا به برخی دلایل دیگر سکوت اختیار کرده است.
دلیل اول آنکه توجه عمومی گسترده ای که در آن زمان حول سلامت اینگونه محصولات متمرکز بود، اینک دیگر کم کم رنگ باخته است. از هفت پژوهش آکادمیک انجام شده و دیگر تحقیقات به عمل آمده مدرکی دال بر خطرناک بودن این محصولات برای سلامتی انسان، ایفاد نشده است. دلیل دوم آنکه کشاورزان در اقصی نقاط جهان اکنون دیگر می دانند که کشت محصولات تغییر یافته از لحاظ ژنتیکی (یا به اختصار محصولات GM) مزایای زیادی را برایشان به دنبال دارد که یکی از آنها سود بیشتر است. اما مهتمرین دلیل شاید مزایای زیست محیطی کشت محصولات GM باشد.
در آغاز اغلب کشورها در رشد محصولات GM دچار تردید بودند، اما این امر دیری نپائید. بر اساس آمارهای منتشر شده در سال ۲۰۰۷ توسط سرویس بین المللی ترویج کاربردی کشاورزی بیوتک۶ (ISAAA) در سال ۲۰۰۷ کل زمینهای اختصاص داده شده به کشت این محصولات، منطقه ای به وسعت کشور کلمبیا را در بر می گرفت که این به معنی گسترش ۱۲ درصدی در مقایسه با سال ۲۰۰۶ بود. محصولات GM در ۲۳ کشور جهان به خصوص در آمریکا (که به تنهائی ۵۰ درصد از کل زمینهای اختصاص داده شده به این محصولات در این کشور واقع شده اند)، آرژانتین، برزیل، کانادا، هند و چین کشت داده شدند.
در هند در حالیکه تولید پنبه بی تی۷ ۵۰ درصد افزایش یافته، شاهد کاهش مصرف حشره کش ها تا نصف و به تبع آن افزایش درآمد تا سقف ۲۵۰ دلار در هر هکتار بوده ایم. بنا بر گزارشات منتشر شده از سوی PG Economics، یک شرکت مشاور در زمینه بیوتکنولوژی، استفاده از محصولات GM باعث شده که ظرف ده سال گذشته در مصرف حشره کش ها ۲۲۴ هزار تن صرفه جوئی شود که باعث کاهش عمده ای در تصاعد گازهای گلخانه ای شده است.
از سوی دیگر استفاده از این محصولات باعث افزایش بازدهی زمینهای زراعی و در نتیجه کاهش نرخ تخریب جنگلها و مراتع به منظور تبدیل به زمینهای زراعی شده است. مزایای زیست محیطی استفاده از محصولات GM باعث شده که بسیاری از کسانی که نگران اینگونه مسائل هستند، بر سر دو راهی قرار بگیرند. از یک سو کشت محصولات GM باعث کاهش مصرف آب، حشره کش ها و زمینهای زراعی می گردد و از سوی دیگر طبیعت غیر طبیعی این محصولات است که ایشان را نگران می سازد.
در این میان صلح سبز نسبت به موضع مخالف خود وفادار مانده است. آنها معتقدند که کشت محصولات GM با وابسته کردن کشاورزان به کمپانی های تولید کننده بذر، تنها باعث تشدید بحران غذا گشته و گزارشات به نوعی ISAAA تحریف اذهان است. دانیل اوکامپو یک فعال صلح سبز می گوید: “محصولات GMO [یا Genetically Modified Organism] از هر حیث بدترین ره آورد کشاورزی صنعتی است” وی در مورد گزارش ISAAA می گوید: “این گزارش فاقد دلائل علمی لازم به منظور اثبات صحت این ادعاست که محصولات GMO سالم بوده و باعث افزایش بهره وری می شوند”.
نکته جالبی که از این سخنان برمی آید آنستکه صلح سبز به دلائل علمی بیشتری نیاز دارد، اما در همین اثنا فعالان این گروه مشغول ویران کردن نمونه های آزمایشگاهی هستند که این مدارک را به دست می دهند. دانشمندان دانشگاه لیدز، برای مثال، در حال تحقیق بر روی نسل جدیدی از سیب زمینی بودند که در برابر کرمهای سیست نماتود۸ مقاوم باشند. این کرمها هر ساله خسارتی بالغ بر ۶۰ میلیارد پاوند (۱۱۹ میلیارد دلار) را بر کشاورزان تحمیل می کنند و می توانند به محصولات مهم دیگری چون موز، که به تنهائی ۲۵ درصد از رژیم غذائی مردم در برخی از کشورهای آفریقائی را شامل میشود، نیز صدمه بزنند.
همانطوریکه آنتونی ترواواس۹، یک منتقد غذاهای ارگانیک۱۰ و یکی از طرفداران GM، اشاره کرده است، کلید حل بحرانهای غذائی، پیروی از یک سیاست عملگرا و انعطاف پذیر در بخش کشاورزی است و ایدئولوژی در این میان جائی نمی تواند داشته باشد. به نظر می رسد که این نظر نزد افکار عمومی نیز، صرفنظر از یک گروه مرتجع و سرسخت، پذیرفته شده باشد. اگر کسانی که به این محصولات حمله می کنند و آنها را نابود می کنند، گمان می کنند که حق دارند و از سوی مردم نیز حمایت می شوند، باید خود را نشان دهند و در یک دادگاه جدید حاضر شوند و در برابر خیل جمعیت گرسنه تخریب مزارع آزمایشگاهی را که هدفشان تامین غذای آنان بوده، را توجیه کنند.
۱– Lord Melchett
۲– Norfolk
۳– Genetically Modified یا به اختصار GM
۴– Tadcaster
۶– International Service for the Acquisition of Agri-biotech Application
۷– Bacillus thuringiensis Cotton یا به اختصار Bt Cotton
۸– Cyst Neatode
۱۰ – Organic Foods
منبع: مجله اکونومیست، ۴ آگوست ۲۰۰۸