سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد قبلاً دوبار در سالهای ۱۹۹۶ و ۲۰۰۲ گردهمایی هایی را ترتیب داد تا شرایط نامطلوب کشت و زرع را در جهان تغییر دهد. هدفی که البته هر دو بار ناکام ماند. و این هفته بار دیگر شاهد گردهمایی غذایی دیگری در شهر رم هستیم. البته این بار همه قبول دارند که به چیزی بیش از قولهای بدون پشتوانه نیاز است.
یوآخیم فون براون، رئیس پژوهشگاه بین المللی سیاستهای غذایی (IFPRI یک گروه تحقیقاتی است که از سوی دولت آمریکا تامین مالی می شود) چندین مورد را که باید کنفرانس جهانی غذا به آن بپردازد، بر می شمارد:
اولین مورد تامین اعتبار خلل وارد شده به کمکهای غذایی در جهان است. در آغاز سال ۲۰۰۸ برنامه جهانی غذا (WFP که نقش اصلی را در جمع آوری کمکهای اضطراری برعهده دارد) در یک بولتن مفصل درخواست کرد که حداقل ۷۵۰ میلیون دلار برای جبران تاثیرات سوء ناشی از افزایش قیمت غلات تامین شود. هفته گذشته این آژانس یک کمک ۵۰۰ میلیون دلاری را از عربستان سعودی دریافت نمود. جالب آنکه، برخلاف سنت رایج، این کمک در قالب ادامه قولهای برآورده نشده قبلی نبود.
دومین موردی که باید به آن پرداخت، مقیّد ساختن سیاستهای حمایت از سوختهای زیستی در یک چارچوب منطقی است. امری که به احتمال زیاد محقق نخواهد شد. تاکنون برخی سازمانهای غیر دولتی خواستار توقّف تولید اتانول شده اند. برخی شرکتهای بزرگ غذایی خواستار مصوبه های خفیف تری شده اند، همچون اعمال محدودیتهای جهانی در ارتباط با تولید اتانول از ذرت. شاید در عمل کنفرانس جهانی حتی قادر به بحث پیرامون این موضوع نباشد، چراکه درست قبل از آغاز گردهمایی اِد شافر، وزیر کشاورزی آمریکا، ادعا نمود که تولید اتانول می تواند حداکثر ۳ درصد در افزایش قیمت جهانی غذا نقش داشته باشد. این اظهار نظر جنجالی به احتمال زیاد باعث خواهد شد که دو دستگی و اختلاف نظر بر سر مساله سوختهای زیستی همچنان بدون راه حل باقی بماند.
در طول کنفرانس همچنین می توان بر سر راه حلهایی به منظور کاهش قیمتهای جهانی، توافق کرد. بدیهی ترین راه حلی که به نظر می رسد کاهش ممنوعیتهای صادراتی است که تقریباً توسط ۴۰ کشور اعمال شده است. در مطالعه ای که توسط IFRRI انجام گرفته، تخمین زده شده است که تعلیق کامل این ممنوعیتها می تواند قیمت جهانی غلات را به طور میانگین ۳۰ درصد کاهش دهد. در همین راستا خبرهای خوبی وجود دارند. من جمله ویتنام قول داده است که مقداری از صادرات برنج خود را از سر بگیرد. قزاقستان نیز در اقدامی مشابه صادرات گندم را از سر خواهد گرفت. همچنین هند نیز اعلام نموده که صادرات برنج به چند کشور آفریقایی را از نو شروع خواهد کرد. یک حسن این گردهمایی ها آنستکه دیگر لازم نیست سران کشورها مستقیماً دست به دامان کشورهای همسایه شوند. کنفرانس رم نیز از این قاعده مستثنی نیست و می تواند مژده بخش قولهای زیادی از این دست باشد.
اما همانطوریکه سخنرانان یکی پس از دیگری تاکید کردند، اقدامات کوتاه مدت تنها در حکم مسکّن خواهند بود. لنارت باگ، رئیس سازمان بین المللی سرمایه گذاری برای توسعه کشاورزی، چنین می گوید: “مشکل اساسی، کاهش رشد بازدهی تولیدات کشاورزی است. در صورت عدم توجه به این مساله ما به زودی، باز هم شاهد بروز دوباره این مشکلات خواهیم بود.”
دو مورد آخر لیست آقای فون براون خارج از محدوده عملکرد گردهمایی رم می باشند. یکی از این موارد به معاملات بازار بورس جهانی بر سر محصولات کشاورزی می پردازد. آقای یاسوئو فوکوآدا، نخست وزیر ژاپن، از همگان خواست تا میزان معاملات بر سر محصولات کشاورزی کاهش یابد. این درخواست به ظاهر کم اثر و غیر قابل اجرا می آید اما از آنجائیکه هر اقدامی در این زمینه به اجلاس سران کشورهای ثروتمند گروه G8 موکول خواهد شد و آقای فوکوآدا نیز در آن اجلاس حاضر خواهد بود، لذا می توان تا حدودی روی آن حساب کرد.
و در نهایت آنکه مهمترین نتیجه ای که گردهمائی رم می تواند به آن برسد زمینه سازی برای دومین انقلاب کشاورزی است. بان کی مون، که ریاست دوره ای سازمان ملل را بر عهده دارد، پیش بینی کرده است که تولید جهانی غذا برای برآورده کردن نیازهای فزاینده تا سال ۲۰۳۰، باید ۵۰ درصد افزایش یابد. هم اکنون نمایندگان کشورها در حال آماده کردن قولهایی هستند که در آنها اختصاص منابع مالی برای تحقیق در زمینه دانه های جدید، احداث کانالهای آبیاری و گسترش استفاده از کودها نوید داده می شود (دانه ها، آبیاری و کود پایه های انقلاب کشاورزی در طول دهه ۶۰ بودند). این قولها می تواند به عنوان عمده ترین دستاورد گردهمائی رم به شمار رود، لیکن «دل در آن نتوان بست». سیمون ماکسول، عضو پژوهشگاه توسعه فرامنطقه ای بریتانیا، خاطر نشان می کند که بیش از ۱٫۲ میلیارد دلار از کمکهای بانک جهانی و ۵۰۰ میلیون دلار از کمکهای بانکهای توسعه آسیا و آمریکای لاتین، در واقع کمکهای جدیدی نیستند، بلکه منابعی هستند که قبلاً به برنامه های دیگری اختصاص یافته بودند. و اگر تنها منابع مالی را در نظر بگیریم که به تازگی اختصاص داده شده اند، مبلغ تا سقف چند ده میلیون دلار سقوط خواهد کر که اگرچه برای پروژهای تحقیقاتی در زمینه پرورش دانه های جدید کافی به نظر می رسد اما به هیچ وجه برای رشد کشاورزی در جهان که به شهادت سازمان ملل به میلیاردها دلار نیاز دارد، کافی نیست. به نظر می رسد که دومین انقلاب کشاورزی در گردهمایی رم به طرز نگران کننده ای بر پایه قولهای بی پشتوانه ای استوار است که پیش از این امتحان خود را پس داده اند.
منبع: سایت مجله اکونومیست